Kościół Św. Marii Magdaleny

Na wschód od rynku znajduje się kościół parafialny pod wezwaniem Św. Marii Magdaleny. Kościół parafialny wybudowano w stylu gotyckim, o grubych murach, opiętych na zewnątrz masywnymi szkarpami, dobrze harmonizującymi z XV-wiecznym prezbiterium, do którego ok. 1679 r. dobudowano nawę (pierwotnie była ona drewniana). Różne dobudówki zmieniły jego wygląd. Dach kryty gontem, stromy, ze zgrabną barokową wieżyczką. Na niej był kiedyś zegar, utrzymywany przez kasę miejską.

Kościół pw Bożego Ciała. Budowla jest jednonawowa, z prezbiterium o wymiarach 12 m długości, 9 m szerokości i 8,90 m wysokości. Przy prezbiterium od północy znajduje się zakrystia. Przy nawie od południa z kolei - kaplica św. Stanisława (kaplica grobowa Kawieckich) z XVII w. ufundowana przez Stanisława Kawieckiego - sekretarza królewskiego, starostę koziegłowskiego i siewierskiego w II połowie XVII w. Od zachodu na planie kwadratu jest wieża, od północy zaś prostokątny babiniec. W tyle prezbiterium, między szkarpami Ogrójec wsparty na dwóch kolumnach.

Prezbiterium oddzielone jest od nawy łukiem. Do 1973 r. tj. do momentu rozpoczęcia prac konserwatorskich, posiadało wystrój późnobarokowy: dwukondygnacyjny ołtarz główny z II połowy XVII w. i dwa ołtarze boczne (lewy z XVII w. i prawy z XVIII w., pochodzący z nie istniejącego kościoła św. Krzyża. Obecnie stoją one w nawie.

Wieża kościelna z wąskimi okienkami-strzelnicami przylega do nawy od strony zachodniej. Z tego można wnioskować, że w przeszłości kościół był nie tylko miejscem kultu religijnego, ale jednocześnie warownią. Nieraz wszak Koziegłowy były zbrojnie napadane.

Zabytkowe dwa duże dzwony z 1603 r. i 1772 r. zrabowali Niemcy. Pozostawili dwa małe o nazwie „Leon" i „Stefan", które odlano w 1925 r. kosztem parafian, za pasterzowania ks. Leona Brykalskiego.

Z ciekawszych zabytków sakralnych są dwie gotyckie rzeźby drewniane: Matki Boskiej i Jana Chrzciciela, które stoją w Ogrójcu. Nie ma pewności, ale istnieje przypuszczenie, że mogą one pochodzić z kręgu szkoły Wita Stwosza.

W obrazie Matki Boskiej z 1694 r. znajduje się srebrna sukienka. Być może jest ona dziełem jakiegoś złotnika częstochowskiego, bo podobne znajdują się na Jasnej Górze. Jeszcze parę lat temu do zakrystii wchodziło się drzwiami okutymi metalem, które pochodziły z zamku koziegłowskiego.

W kościele znajdują się jeszcze nagrobki i groby - pod głównym ołtarzem i pod kaplicą św. Stanisława. Jeden starosty koziegłowskiego Aleksandra Denisa pochodzi z 1616 r. Drugi starosty siewierskiego i koziegłowskiego Stanisława Kawieckiego z 1673 r. Kościół otaczał maleńki cmentarz, na którym rosną teraz stare lipy.

W latach 1973-1977, podczas prac renowacyjnych, wojewódzki konserwator przypadkowo odkrył unikalne malowidła średniowieczne (prawdopodobnie z 1470 r.). Po wstępnych badaniach, prowadzonych przez zespół konserwatorów z Krakowa, okazało się, że znaczna część prezbiterium pokryta jest polichromią dwuwarstwową, z wierzchu młodszą - renesansową, a pod spodem starszą - gotycką.

Kościół Św. Barbary w Koziegłowach

W północno-zachodniej części miasta, między ulicami Częstochowską a 3-Maja znajduje się kościół św. Barbary, fundowany wraz z przytułkiem dla ubogich przez rodzinę Kawieckich: Stanisława i Barbarę z Przerębskich (zm. 1679 r.). Prebenda św. Barbary miała erekcję z 1670 r. oraz zapis 7000 zł. Kościół konsekrowany był przez Mikołaja Oborskiego - sufragana krakowskiego.

Kościół jest murowany, kryty gontem, sklepiony beczkowo, na dachu ma barokową wieżę. Ołtarz w nim renesansowy, bogato złocony, ozdobiony 4 kolumnami. W nim wmontowany jest obraz bardzo dobrego pędzla, wyobrażający św. Barbarę. Kościółek posiada chór, wsparty na dwóch żłobkowanych kolumnach.

W przeszłości kościół ten od strony południowej łączył się ze szpitalem. Miał on własny fundusz, ziemię i zabudowania gospodarcze. Około 1863 r. szpital przemianowano na przytułek czyli dom schronienia dla kalek i starców. Administracja funduszem szpitalnym podlegała nadzorowi parafialnemu, na czele którego stał wójt gminy Koziegłowy. Część szpitalna zachowała się jeszcze do dziś, ale nie spełnia już pierwotnej funkcji. Do 1990 r. odbywały się w niej zajęcia z katechezy dla dzieci i młodzieży.

Obecnie kościół św. Barbary został powiększony o część budynku poszpitalnego, stojącego na przedłużeniu świątyni od strony południowej. Przekształcono ją na nawę, a dawny kościółek zamieniono na prezbiterium.

Przy świątyni zachowało się miejsce na pochówek, poświęcone 12.12.1805 r. przez ks. Marcina Siemińskiego - komisarza biskupa wrocławskiego. Grzebano tam zmarłych do chwili zapełnienia i przygotowania nowego cmentarza poza miastem.

W 1994 r. kościół pięknie odnowiono, a cały obiekt ogrodzono. W dzień św. Barbary odprawiane są w nim nabożeństwa.

Plebania kościoła parafialnego [murowana 1802] - ul. Kościelna
Ruiny zamku - przedłużenie ul. Zamkowej
Kamiennica [murowana 1 poł. XIX w.] - pl. Moniuszki 4 (Rynek)

CYNKÓW

Kaplica [murowana 1 poł. XIX w]

Kościół p.w. św. Wawrzyńca

Kościół p. w. św. Wawrzyńca z XVII w., figuruje w spisie zabytków klasy zerowej. Wzniesiony w 1631 r. przez architekta Walerego Ruraya z Pyskowic, odrestaurowany w 1955 r.

Drewniany, konstrukcji sumikowo-łątkowej, szalowany, wzmocniony lisicami, na zewnątrz pobity gontem. Jednonawowy, z węższym, trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Przy prezbiterium od pn. prostokątna zakrystia, przy nawie od zach. kruchta. Wewnątrz stropy. Tęcza prostokątna z dwiema belkami tworzącymi wykrój ostrołukowy; belka tęczowa fazowana, dekorowana rozetą, z ludowymi rzeźbami Chrystusa Ukrzyżowanego, św. Wawrzyńca i Sebastiana; u stóp Chrystusa dwa aniołki późnogotyckie z końca XV w.

Chór muzyczny o prostym parapecie wsparty na dwóch słupach. Z kruchty do nawy i w pd. ścianie nawy dwa portale
o ozdobnie wyciętym nadprożu w formie dwułucza z wałkami, fazowane, na jednym napis z nazwiskiem „architekta" Walentego Ruraya, drugi z datą 1631; w nich drzwi drewniane, pd. ze starym zamkiem i okuciami. W pn. ścianie nawy drzwi okute w. XIX, nadto do zakrystii drugie drzwi ze starymi okuciami. Okna prostokątne. Dachy dwuspadowe o wydatnych okapach, na prezbiterium przechodzący nad zakrystię, pobite gontem. Nad nawą sześcioboczna wieżyczka na sygnaturkę, kształtu barokowego, z latarnią, pobita blachą.

Ołtarze:
Główny, późnorenesansowy, II ćwierć w. XVII, odnowiony w 1959 r., dekorowany ornamentem okuciowym i roślinnym, z rzeźbami dwóch świętych oraz dwóch śś. męczenniczek, aniołów i głową św. Jana na
misie w zwieńczeniu; w nim obraz św. Wawrzyńca w. XIX;

Ołtarze boczne:
Lewy z fragmentami I pół. w. XVII, w mim rzeźby gotyckie: Pieta II poł. XIV w., zniekształcona wadliwym odnowieniem w 1960 r., oraz św. Małgorzata pocz. w. XVI, ostatnio wadliwie odnowiona;

Prawy, późnorenesansowy l poł. XVII w., zniekształcony, w częściach pierwotnych dekorowany ornamentem okuciowym, w nim obraz św. Marii Magdaleny, barokowy przed 1836, przemalowany.

Ambona późnorenesansowa zapewne II ćwierć w. XVII, polichromowana, o dekoracji roślinnej. Dolne części stall l pół. w. XVII, przy pd. i pn. ścianie prezbiterium.

Obrazy gotyckie II poł. XV w., odnowione w 1957 r. przez Wojciecha Podlaszewskiego.

Liczne rzeźby gotyckie.